Zimą jakość powietrza w wielu polskich miastach gwałtownie się pogarsza. W ruch ruszają tysiące pieców i kotłów, którymi ogrzewane są budynki mieszkalne, czy małe zakłady produkcyjne. Z kominów często wydostają się gęste, różnokolorowe i dziwnie pachnące dymy. O czym to świadczy? Do kotłów trafiło paliwo złej jakości, a nawet odpady, które nigdy nie powinny się tam znaleźć: plastik, stare meble, opony, torby foliowe, pudełka po lekach, ubrania. Świadczy to również o zastosowaniu nieprawidłowej metody rozpalania w piecu. Dlaczego wiele osób nie przestrzega przepisów i wrzuca do pieców to co zabronione? Czasem z lenistwa, czasem z braku wiedzy. Przyczyn z pewnością jest wiele.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku uważa, że od kar i mandatów skuteczniejsze są działania informacyjne i edukacyjne. Działając w tym duchu, zorganizował konferencję „Ograniczenie niskiej emisji na Pomorzu. Monitoring, inwestycje, edukacja”. „Patrząc na to jak licznie Państwo przybyli na konferencję, wnioskuję, że temat walki z niską emisją leży nam wszystkim na sercu” – powiedział do uczestników Maciej Kazienko – prezes WFOŚiGW w Gdańsku. „Walka o czyste powietrze jest łatwiejsza w dużych miastach niż na prowincji. Realizowanych jest w nich bowiem więcej programów dotyczących ochrony powietrza. W małych miastach problem smogu występuje na dużo większą skalę” – dodał. W spotkaniu uczestniczyły osoby zaangażowane w walkę o czyste powietrze, przedstawiciele władz samorządowych, spółek ciepłowniczych, strażnicy miejscy. Omówione zostały najważniejsze działania podejmowane w trosce o dobrą jakość powietrza w województwie pomorskim: od monitoringu i zdiagnozowania problemu, przez działania inwestycyjne, po akcje edukacyjne i zmiany prawne.
„Jakość powietrza w województwie pomorskim jest lepsza niż w innych częściach kraju” – oznajmiła Beata Kujawska z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Gdańsku. Jednak idealnie pod tym względem wciąż nie jest. Badania pokazują, że normy niejednokrotnie są przekroczone. We wdychanym przez nas powietrzu w nadmiernej ilości występuje pył zawieszony i rakotwórczy benzo(a)piren. A wiadomo, że zanieczyszczone powietrze jest przyczyną wielu chorób: astmy oskrzelowej, rozedmy płuc, raka płuc, alergii, niewydolności oddechowej, udaru mózgu, zaburzeń rytmu serca. Jeżeli zatem chcemy oddychać powietrzem lepszej jakości, konieczne są zmiany. Rocznie 46 000 Polaków umiera z powodu złego stanu powietrza.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku dofinansował realizację sześciu spotów promujących pozytywne postawy w zakresie ograniczania niskiej emisji. Każdy z filmów porusza inne zagadnienie, a wszystkie łączy postać Atmoludka, informującego o jakości powietrza w regionie. Nad realizacją spotów czuwała Fundacja Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej. „Edukacja w zakresie ograniczania niskiej emisji jest najważniejsza. A spoty uświadamiają właśnie, że każdy z nas może przyczynić się do poprawy jakości powietrza” – stwierdziła Krystyna Szymańska – dyrektor Fundacji ARMAAG. Spoty zamieszczone są na stronie WFOŚiGW w Gdańsku, emitowane są w lokalnych telewizjach oraz w TVP 3 Gdańsk. „Spoty w przystępny sposób pokazują, jak przeciwdziałać zjawisku niskiej emisji. Możemy zrealizować olbrzymie inwestycje, ale bez zaangażowania indywidualnych osób, nie wygramy ze smogiem” – przekonywał Marcin Gregorowicz z WFOŚiGW w Gdańsku. Dlatego to nie jedyna kampania społeczna, którą realizują pracownicy Funduszu. Joanna Miniewicz przedstawiła założenia akcji „Pomorscy czują klimat” realizowanej ze środków unijnych. „Celem kampanii jest zwiększenie świadomości ekologicznej i kształtowanie prawidłowych postaw proekologicznych mieszkańców województwa pomorskiego oraz licznie odwiedzających nasz region turystów. Bohaterem kampanii jest rodzina Pomorskich. Przekonuje ona, że nasze codzienne, odpowiedzialne decyzje mają realny wpływ na jakość środowiska i walory przyrodnicze Pomorza” – tłumaczyła Joanna Miniewicz. Kampania realizowana jest w lokalnych mediach, internecie, środkach komunikacji miejskiej, kinach, bibliotekach, świetlicach wiejskich.
Na konferencji trójmiejscy samorządowcy i pomorscy przedsiębiorcy zaprezentowali dobre praktyki inwestycyjne w zakresie walki o czyste powietrze, w tym często niedoceniane działania w zakresie modernizacji środków transportu. „Ekologia może się opłacać. Po Gdyni jeżdżą autobusy na gaz. Oszczędności na samym paliwie wynoszą 20 – 30%” – stwierdził Robert Zajkowski z PGNiG.
O ograniczeniach niskiej emisji w projektach realizowanych na terenie Obszaru Metropolitalnego Gdańsk – Gdynia – Sopot mówił Łukasz Dąbrowski. Powstać ma 3 000 miejsc parkingowych typu „Parkuj i jedź”, 116 km dróg rowerowych, 2 578 miejsc bike&ride. „Koncepcja roweru metropolitalnego, miejskiego obejmować będzie 14 gmin. Rower dzisiaj to już nie tylko rekreacja, to także najlepszy i najszybszy środek transportu na krótkich dystansach” – przekonywał. Docelowo, w ramach projektu roweru publicznego, dostępnych będzie 3 800 jednośladów na obszarze od Tczewa po Władysławowo. Wartość tego zadania to 24 mln zł, dofinansowanie z Unii Europejskiej – 17 mln. W planach jest także modernizacja trolejbusów, zakup nowych autobusów, modernizacja szyn tramwajowych, wprowadzenie e – biletu. W walce o czyste powietrze niezmiernie ważna jest także termomodernizacja, czyli prace budowlane polegające na ociepleniu budynku, wymianie drzwi i okien, a także modernizacji systemu grzewczego. Celem tych działań jest zmniejszenie zużycia energii cieplnej w obiekcie. Na obszarze metropolitalnym takie przedsięwzięcia zrealizowane zostaną w 262 obiektach użyteczności publicznej, 848 gospodarstwach domowych.
„Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza są indywidualne źródła ciepła. Pyły emitowane do atmosfery są bardzo szkodliwe. One nie giną, a dzięki mikroskopijnej średnicy mogą dzięki wiatrom pokonywać tysiące kilometrów” – tłumaczył Andrzej Krupa z Instytutu Maszyn Przepływowych PAN. „Namawiamy ludzi, aby kupowali ekologiczne, nowoczesne kotły piątej klasy. Ale paliwo do nich jest bardzo drogie. Większość osób zatem używa taniego paliwa”. Jakie zatem jest rozwiązanie? Andrzej Krupa zaprezentował elektrofiltr, który można zamontować praktycznie do każdego urządzenia i dzięki któremu emisje zanieczyszczeń pyłowych spadają do … zera.
Strażnicy miejscy z Gdyni pokazali jak prawidłowo spalać paliwo w piecu. Najlepsza jest metoda palenia od góry, należy także wykorzystywać dobrej jakości paliwa. Zyska na tym otoczenie, ale i – finansowo – właściciel takiego pieca. Spalanie górne pozwala ograniczyć straty paliwa o kilkadziesiąt procent przez co ogrzewanie kosztuje nas znacznie mniej. Dodatkowo drobne pyły zamiast wraz z dymem przedostawać się do atmosfery, zostają spalone.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku od 25 lat, czyli od początku swojej działalności wspiera zadania, których celem jest poprawa jakości powietrza. Tylko w ciągu ostatnich pięciu lat na działania związane z ochroną powietrza przeznaczył około 90 mln zł. Od 10 lat realizuje też program „Czyste Powietrze Pomorza”. Od 2009 roku zlikwidowanych zostało 3 500 pieców i kotłów. WFOŚiGW w Gdańsku przeznaczył na to ponad 14 mln zł. Rocznie emisja pyłów zmniejszyła się o 339 ton, dwutlenku węgla o 23 000 ton, dwutlenku siarki – 156 ton. „Konkurs ten od lat cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. Jest jednym z nielicznych źródeł finansowania w naszym województwie, które docelowo wspiera osoby fizyczne w likwidacji emisyjnych kotłów węglowych” – podsumował Michał Leszczyński z WFOŚiGW w Gdańsku. Dodatkowo, w konkursie „Kawka dla Pomorza”, jednostki samorządu terytorialnego, spółki ciepłownicze oraz wspólnoty mieszkaniowe otrzymały z NFOŚiGW oraz WFOŚiGW w Gdańsku łącznie około 60 mln zł wsparcia na poprawę stanu powietrza.
Media o konferencji
